Stichting Donateursbelangen (SDB) verrichtte deze studie op basis van eigen onderzoek en diverse signalen – naar eigen zeggen meer dan duizend meldingen – vanuit donateurs en/of potentiële gevers binnen de goede-doelensector in Nederland. De bevindingen en uitkomsten van dit onderzoek zijn volgens SDB helder: er is alleen vrijwillig toezicht op goede doelen in Nederland en er is veel te verbeteren vanuit het donateursperspectief.

Redenen waarom toezicht op goede doelen in Nederland niet optimaal werkt: het is vrijwillig en het merendeel goede doelen doet niet mee aan de zelfregulering, aldus SDB. In het onderzoek worden de volgende bezwaren aangevoerd:

1. Normen binnen de zelfregulering zijn te soft en lopen achter de feiten aan.
2. Goede doelen houden zich niet altijd aan de wet of haar eigen normen.
3. Er staan geen echte sancties, zoals boetes, op het overtreden van de wet of normen
4. Goede Doelen Nederland (GDN) is te invloedrijk geworden in de goede-doelensector.

Vertrouwen

Non-profitorganisaties staan niet altijd stil bij het feit dat zij iets krijgen vanuit gevers wat waardevoller is dan geld. Dat is vertrouwen. Donateurs vertrouwen erop dat goede doelen doen en leveren wat ze beloven, aldus SDB. ‘Helaas zien we dat dit vertrouwen onder druk staat door een gebrek aan transparantie en soms nog steeds misleidende communicatie bij fondsenwerving. Sommige goede doelen nemen het niet zo nauw. Dit schaadt niet alleen de individuele gever, maar ondermijnt ook de reputatie van de gehele goede-doelensector.’

Het onderzoek vormt het startpunt voor verdere activiteiten van SDB rondom dit thema voor de komende jaren. De belangrijkste conclusies tot dusver:

Toezicht

1. Er is geen verplichte officiële toezichthouder voor en op alle non-profitorganisaties in Nederland.
2. CBF & GDN presenteren zich als zelfregulering goededoelensector maar er zijn meer actoren.
3. GDN is te invloedrijk geworden in de goede-doelensector.
4. Commissie Normstelling verbetert normen in het publieksbelang maar loopt achter de feiten aan.
5. Toezichthouders hebben weinig mandaat en kunnen of willen geen boetes opleggen.

Fondsenwerving

1. Donateurs weten vaak niet wie de geefvraag stelt.
2. Donateurs worden nog steeds door sommige wervers misleid (o.a. aan de deur).
3. Donateurs geven aan dat ze niet altijd respectvol behandeld worden tijdens het fondsenwerven.
4. Te vaak krijgen donateurs niet het volledige open en eerlijke verhaal te horen.

Stopzetten donateurschap

Donateurs worden nog steeds niet goed begeleid bij het stopzetten van een donateurschap.

Privacy

De goede-doelensector kent businessmodellen, waaronder fondsenwerving, die het massaal verzamelen van data van gebruikers als uitgangspunt hebben. Het modewoord in de goede-doelensector is inmiddels ‘data gedreven fondsenwerving’.

Het is volgens SDB gerechtvaardigd de vraag te stellen of het hier om incidenten gaat of dat een en ander structureel is en als cultuur binnen de goede-doelensector beschouwd kan worden. ‘Op basis van ontvangen signalen, meldingen en eigen onderzoek door SDB (b)lijkt dat een en ander aangemerkt kan worden als structureel. Er wordt te weinig door toezichthouders gedaan aan handhaving op basis van bestaande wetgeving, normen en gedragscodes.’

https://sway.cloud.microsoft/h2pAwOCVNcWLKqF8