Wat maakt uw bijdrage bijzonder?

‘Ik deel nieuwe inzichten uit mijn promotieonderzoek gecombineerd met ervaringen uit de praktijk. Ik zal wat vertellen over de manier waarop bedrijven (kunnen) geven. Daarna ga ik de diepte in over corporate foundations. Specifieker zal ik ingaan op het spanningsveld tussen hun maatschappelijk doel aan de ene kant en de link met een (commercieel) bedrijf aan de andere kant. Waar zit de kracht van corporate foundations, en hoe kan die het beste worden benut? Ik benader dit met name vanuit corporate foundations maar neem ook de rol van de gerelateerde bedrijven en andere stakeholders mee.’

Waar zit de kracht van corporate foundations?

‘Corporate foundations kunnen gebruik maken van de middelen (geld, maar ook vrijwilligers, kantoorruimte, IT- support etc.) – oftewel de kracht – van het gerelateerde bedrijf om hun maatschappelijke doelen te bereiken. Tegelijkertijd lopen ze potentiële risico’s voor hun maatschappelijk doel als ze te veel afhankelijk worden van het bedrijf. Als het bedrijf dus te powerful wordt in de relatie. In een van mijn studies van mijn promotieonderzoek laat ik zien hoe de ‘power-dynamieken’ binnen corporate foundations werken.'

Wat zijn sterkten en zwakten?

‘De sterkte van corporate foundations – de link met een bedrijf met veel middelen en kennis – is tegelijkertijd de grootste zwakte. Veel meer over dit spanningsveld op 17 september.’

Welke maatschappelijke doelen vinden ze belangrijk?

‘Sommige bedrijfsstichtingen doen hetzelfde als hun moederbedrijf. De Philips Foundation richt zich net als Philips op gezondheidszorg. Andere bedrijfsstichtingen kiezen een ruimere doelstelling. Een voorbeeld van de laatste categorie is de Ikea Foundation. Deze stichting, die jaarlijks honderden miljoenen euro’s te besteden heeft en daarmee een van de grootste corporate foundations van Europa is, dient verschillende doelen binnen de thema’s armoede en klimaatverandering, die een minder directe link hebben met (activiteiten van) het bedrijf.’

Hoeveel corporate foundations telt Nederland?

‘Dat weten we niet precies, de schatting is dat er rond de honderd corporate foundations zijn. De belastingdienst – waar corporate foundations zich moeten registreren om aangewezen te worden als een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) – maakt geen onderscheidtussen verschillende typen foundations. Daarnaast is het voor foundations van familiebedrijven soms moeilijk te bepalen of dit familie of corporate foundations zijn. Soms zit het ertussenin en ontvangen de stichtingen zowel geld vanuit het bedrijf als direct van de familie.’

Ze vervolgt: ‘Er komen nog steeds nieuwe corporate foundations bij maar er worden ook corporate foundations opgeheven. In 2024 werd bijvoorbeeld de THS Talent Foundation opgericht door The Social Hub en werd de ASML Foundation opgeven.’

Heeft het publiek corporate foundations op het netvlies?

‘Er is nog niet heel veel aandacht voor corporate foundations. Enerzijds omdat ze soms onder de radar opereren en anderzijds omdat veel mensen niet bekend zijn met het fenomeen. Er is veel meer aandacht voor de duurzaamheid van core activiteiten van het gerelateerde bedrijf. Tegelijkertijd zien we in de afgelopen jaren de media-aandacht voor corporate foundations wel iets toenemen.’

‘De berichtgeving is gemengd. Vorig jaar kwam software bedrijf AFAS in het nieuws omdat een groot deel van de aandelen in het familiebedrijf werden gedoneerd aan gerelateerde ANBI stichtingen. Tegelijkertijd was er een iets kritischer artikel over de afhankelijkheid van de corporate foundation van de Amsterdamse market maker Flow Traders ten opzichte van het bedrijf.’

Hoe is het fiscaal geregeld met corporate foundations?

‘Corporate foundations zijn stichtingen maar hebben daarnaast vaak een ANBI status, dat laatste wordt geregeld via fiscale wetgeving. In Nederland zijn de regels voor stichtingen vanuit het civiele recht heel beperkt (omdat stichtingen zowel publiek als privaat kunnen zijn). Ze worden sterker gereguleerd via de belastingwetgeving.’

En qua governance?

‘We moeten ons ervan bewust zijn dat corporate foundations door het spanningsveld waarin zij opereren specifieke uitdagingen hebben wat betreft governance. Ik werk momenteel samen met dr. Lonneke Roza, hoofd Community Investment bij Nationale-Nederlanden, aan een onderzoek waarin we deze uitdagingen in kaart brengen en suggesties doen om ermee om te gaan.’

‘De regels vanuit de wetgeving voor de governance van (corporate) foundations zijn zeer beperkt. Er zijn bijvoorbeeld geen regels voor het minimum aantal bestuursleden, of waar de bestuursleden vandaan moeten komen. In de praktijk zou dus het gehele bestuur uit medewerkers van het bedrijf kunnen bestaan. Het staat wel in de wet dat bestuursleden altijd in het belang van het (doel van) de stichting moeten handelen. Er zijn ook vormen van zelfregulering. Zo heeft de FIN de Code Goed Bestuur opgesteld voor zijn leden. Daar staan bijvoorbeeldrichtlijnen in voor een goede balans binnen het bestuur.’

Zijn Nederlandse corporate foundations anders dan buitenlandse?

‘Er zijn zeker verschillen tussen Nederlandse corporate foundations en corporate foundations in andere landen. Dat is deels te verklaren door historische ontwikkelingen en door de wet- en regelgeving. Ik heb zelf onderzoek gedaan naar de wetgeving voor (corporate) foundations in vier Europese landen. In België zijn er maar weinig corporate foundations, mede door de complexe wet- en regelgeving. Daar kiezen bedrijven er vaker voor om een fonds op te zetten binnen een andere stichting, zoals de Koning Boudewijn Foundation. In Duitsland zie je relatief veel ‘shareholder’ foundations – stichtingen die aandelen bezitten in het gerelateerde bedrijf.'

Werken corporate foundations goed samen?

‘Dat verschilt per corporate foundation. Er zijn hele mooie voorbeelden van corporate foundations die met elkaar, of andere stichtingen in het non-profit veld, samenwerken. Er is onderzoek gedaan naar de potentie voor corporate foundations om een faciliterende rol te spelen in de samenwerking tussen het gerelateerde bedrijf en non-profits.’

‘Omdat corporate foundations zowel de taal spreken van de bedrijfs- als de non-profit sector kunnen ze samenwerking initiëren en helpen om de onderlinge communicatie te verbeteren. De ING Foundation is hier een voorbeeld van. Deze stichting heeft meerdere non-profit partners gekoppeld aan ING voor verdere ondersteuning.’

Waar ziet u kansen, waar bedreigingen?

‘Door hun unieke positie kunnen corporate foundations een belangrijke aanvullende rol spelen op andere organisaties in het non-profit veld. Een bedreiging is het gebrek aan een duidelijke lijn in het fiscale overheidsbeleid. Voor bedrijven is het onder meer van belang of een donatie fiscaal aftrekbaar is, dan wel als belaste winstdeling aan de aandeelhouder wordt gezien. In de woorden van filantropie-expert Rien van Gendt kan dat laatste gezien worden als een ‘‘boete op geven vanuit het bedrijf’’. De onzekerheid hier omtrent en wetgeving die elk jaar lijkt te wijzigen, maakt het voor bedrijven moeilijk om langetermijnbelissingen te nemen wat betreft filantropie.'

‘Het gevolg is potentieel dat bedrijven ofwel minder gaan geven ofwel giften gaan kwalificeren als zakelijke uitgaven. In dat laatste geval zullen bedrijven die iets terug willen geven aan de samenleving ook op zoek moeten gaan naar een bedrijfsbelang. Dit kan voor corporate foundations het spanningsveld verder versterken.’ Zie voor de analyse van Van Gendt: https://www.wereldvanfilantropie.nl/nieuws/boet-op-schenken-vanuit-vennootschap-beleid-zonder-visie

Welke boodschap wilt u congresbezoekers meegeven?

‘Ik wil ten eerste dat de deelnemers een beter begrip krijgen van wat corporate foundations precies zijn en wat ze (zouden moeten) doen. Daarnaast hoop ik dat ze zich bewust worden van het spanningsveld waarin ze zich bevinden en hoe ze hiermee kunnen omgaan. Hoewel ik me specifiek op corporate foundations richt zal er ook veel herkenning zijn voor deelnemers die werken bij familiestichtingen of vermogensfondsen en deelnemers die binnen een bedrijf aan filantropie werken. Ze zijn vaak ook afhankelijk van een ‘single donor’ en hebben dus te maken hebben met een vergelijkbaar spanningsveld.’

Aanmelden: https://www.wereldvanfilantropie.nl/evenement/corporate-power-2025

Zie ook: https://www.wereldvanfilantropie.nl/nieuws/bedrijfsstichtingen